Δημουλά ξεκινώντας από το ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο στην κατάσταση των πραγμάτων, αποκαλύπτει το θαύμα της ανατροπής τους που συντελείται λεπτό προς λεπτό… Μ’ ένα πλατύ δισταγμό των λέξεων εισχωρεί στην ασίδηρο ειρκτή της ανθρώπινης ύπαρξης, διώχνει την ομίχλη απ’ την ψυχή και προσπαθεί να λύσει το αίνιγμα. Η Δημουλά, εν τέλει, αλιεύει λέξεις με τη σαγήνη και τις παραδίδει στο χρόνο ολοκαίνουργιες και ανοξείδωτες – κτήμα ες αεί…
Μη μόνον όσα βλέπετε πιστεύετε
Των ποιητών το βλέμμα είναι οξύτερο (Κ.Π. Καβάφης)
[ΠΗΓΗ: Λέλη Μπέη, ΕΝΕΤΥΚΤΗΡΙΟ ειδικό τεύχος αφιερωμένο στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη Δεκέμβριος 2011]
![]()
με το ένα χέρι
στο δωμάτιο μέσα σέρνω
του δρόμου την απίστευτη ερημιά,
με το άλλο παίρνω
μια χούφτα συννεφιά
και στην ψυχή μου σπέρνω
Φθορά (από τη συλλογή ΕΡΕΒΟΣ 1956)
το συντριμμένο της ζωής μου υπόλοιπο.
Ο πρώτος στίχος,
ντυμένος τη λιβρέα του ιδανικού,
δεξιώνεται την έξαρση
στηριγμένη στο μπράτσο της νεότητάς μου.
Στίχος εύρωστος και ωραίος.
Τι κρίμα να μην είναι ο τελευταίος.
Ο δεύτερος, δεν ξέρω πώς,
μου έμεινε μισός
κι αυτός λοξά γραμμένος
σάμπως μετανιωμένος.
Ο τρίτος πήγε μονάχος του και γράφτηκε
εκεί στη στέπας της φυγής σου.
Στης νοσταλγίας σου τη χλόη
τον επόμενο ενταφίασα.
Στων τρυφερών επιστολών σου τη ψευδαίσθηση
ο άλλος εστεγάστηκε.
Ο έκτος και ο έβδομος,
σκαρφαλωμένοι στο στύλο της αδημονίας,
αγνάντευαν.
Δύο μαζί σχεδόν πνιγμένους τους ανέσυρα
απ’ την παλίρροια της προσφοράς σου.
Κι ο τελευταίος,
τόσο μα τόσο απόκρημνος είναι,
που απ’ την κορφή του,
αγκαλιασμένη με τον ίλιγγο του ματαίου,
γκρεμίζεται η συνέχεια.
[επιλογές λέξεων από την ΕΦΗΒΕΙΑ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΜΑΖΙστο ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥτης Κικής Δημουλά. Λοιπόν, κάποια φορά ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΣ, στου σεντονιού τις όχθες, ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ.ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ο φιλοπαίγμων μύθοςμας ακολουθεί, εκτός αν κλαίει το φεγγάρι οπότε βγαίνω στο μπαλκόνι το «Διότι» να ρωτήσω τι συμβαίνει. Μη φοβάσαι, είσαι ΕΠΙ ΤΑ ΙΧΝΗ ΗΧΟΥ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΕΩΝ. Γι’ αυτό πάρε μαζί σου για σιγουριά την απαίτηση να μην σ’ αγγίξω διόλου και σου υπόσχομαι εγκαίρως να ξυπνήσω ώστε να μην σε πάρει είδηση ο ύπνος σου ότι λείπεις. ΧΑΙΡΕ ΠΟΤΕ]
Μη μόνον όσα βλέπετε πιστεύετε
Των ποιητών το βλέμμα είναι οξύτερο (Κ.Π. Καβάφης)
Οι στίχοι που παραθέτω σαν μότο από τον Καβαφικό επίλογο στη μετάφραση του σονέτου του Μπωντλαίρ «Αλληλουχίες», που όπως γράφει ο Γ.Π. Σαββίδης «είναι εγκιβωτισμένο σε δικό του πρόλογο και επίλογο, εν είδει αισθητικού μανιφέστου» και νομίζω πως συνάδουν με την υπερβατική αντίληψη της Κικής Δημουλά για τα πράγματα, καθώς και με την προσπάθειά της να αποκαλύψει τις πολυδιάστατες και πολυδύναμες αντανακλάσεις των «ου βλεπομένων πραγμάτων», μέσα από τις οποίες ορίζεται η ίδια και ορίζει την ποίησή της.
Η Δημουλά έχει βαθιά συνειδητοποιήσει ότι η πραγματικότητα είναι απείρως πλουσιότερη απ’ ό,τι φαίνεται.Ξεκινώντας από το ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο παραμερίζει τις κρατούσε αντιλήψεις για την κατάσταση των πραγμάτων και αποκαλύπτει το θαύμα. Η ανατροπή αυτή συντελείται λεπτό προς λεπτό. Ανεπαισθήτως αφαιρεί τα προσωπεία για να φανερωθεί το καινούργιο πάνω στο οποίο θα οικοδομήσει την προσωπική της μυθολογία. Μέσα από μια πολυφωνική θεματολογία, η οποία ανανεώνεται διαρκώς, ονοματίζει απ’ την αρχή τις σχέσεις και τις διαθέσεις του ανθρώπου με τα πράγματα για να τις ερμηνεύσει ακολουθώντας «την δια της ονομασίας ερμηνεία» σύμφωνα με την Ποιητική του Αριστοτέλη. Διαχέει και ενσταλάζει στα πράγματα κυμαινόμενα αισθήματα και με διαρκείς αντιστίξεις και διαδοχικά ξαφνιάσματα τα αναγκάζει σε καινούργιες ομολογίες που θα οδηγήσουν στην αποκρυπτογράφηση των χρησμών τους.
Μ’ ένα πλατύ δισταγμό των λέξεων εισχωρεί στην ασίδηρο ειρκτή της ανθρώπινης ύπαρξης, διώχνει την ομίχλη από την ψυχή και προσπαθεί να λύσει το αίνιγμα.
Άλλοτε συστέλλει και άλλοτε διαστέλλει την ανθρώπινη ύπαρξη προκαλώντας κραδασμούς που καταλήγουν στις λέξεις και ανατρέπουν τις καθιερωμένες τους έννοιες. Παραληρεί από την ανάποδη. Στο εγχείρημά της αυτό προχωρεί με κομμένη την ανάσα, μια ανάσα που τελικά γίνεται ωκεανός ποίησης. Με μια κατ’ επίφαση αμεριμνησία ρουφά λαίμαργα την καθημερινότητα και εκπέμπει μακροθυμία. Μεγαλύνοντας το φαινομενικά ασήμαντο δημιουργεί μια μυστική ποιητική θεολογία με οικουμενικές προεκτάσεις.
Τα ποιητικά ευρήματα της Δημουλά δεν είναι κατασκευασμένα: πρόκειται για μέταλλα που εξορύσσει ατόφια από ένα μαγικό υπέδαφος όπου συντελείται η αλχημεία του λόγου της. Μέταλλα που μαγνητίζουν τις λέξεις και τις αποσπούν από τη αγκύλωση όπου τις έχουν καθηλώσει η συνήθεια και οι συμβάσεις. Ο κατεστημένος λόγος μετασχηματίζεται διαρκώς στην ποίησή της καθώς προβαίνει σε τολμηρές συζεύξεις ανάμεσα σε αφηρημένες έννοιες και εκφράσεις καθημερινότητας. Ανοίγει ορύγματα στις ποιητικές επιστρώσεις του παρελθόντος και δημιουργεί ένα παρθένο έδαφος όπου θάλλουν καινούργια ποιητικά άνθη.
Το δραματικό στοιχείο που υπάρχει στην ποίησή της το επιδαψιλεύει ένα παιχνίδι εικόνων, με δροσερές εκπλήξεις, με μια λεπτή διασκέδαση. Ψηλαφεί την ανθρώπινη μοίρα με ειρωνικές αποστροφές και δολιχοδρομίες. Όλα αυτά λειτουργούν σα διαλυτικά του πένθους. Ένα πένθος όπου η Δημουλά έχει επί μακρόν θητεύσει, ακολουθώντας την προτροπή του εκκλησιαστή που θεωρεί « Ἀγαθόν πορευθῆναι εἰς οἶκον πένθους ».
Η Δημουλά αλιεύει τις λέξεις με τη σαγήνη και τις παραδίδει στο χρόνο ολοκαίνουργιες και ανοξείδωτες – κτήμα ες αεί…
Κική Δημουλά, Σε δέκα στίχους απορρόφησα το συντριμμένο της ζωής μου υπόλοιπο
Ένα κομμάτι άνεμος που έπεσε στο δρόμο κάθισε κι έπαιξε στα σύρματα του ηλεκτρικού μια μελωδία σιγανή αφιερωμένη στη διάθεσή μου. Αυτή για μια στιγμή μονάχα ανασηκώθηκε και κοίταξε κι ύστερα αμετάπειστη και αδιάφορη ξαναβυθίστηκε εντός μου
[Ανακινήστε καλά προ της χρήσεως… Προς τούτο εσωκλείονται οδηγίες. Αν τις διαβάσεις προσεκτικά – σύνθεση, προφυλάξεις, δοσολογία – θα δεις ότι τις ίδιες ακριβώς παρενέργειες επιφυλάσσει η μικρή δόση αγάπης και η μεγάλη. Οι λέξεις φταίνε, Αυτές ενθάρρυναν τα πράγματα ν’ αρχίσουν να συμβαίνουν. Για του λόγου το αληθές… Ιδού…]
Μελαγχολία (από τη συλλογή ΕΡΕΒΟΣ 1956)
Στον ουρανό ακροβατεί μεγάλη σκοτεινιά.
Κι έτσι καθώς με πήρε το παράθυρο αγκαλιά,με το ένα χέρι
στο δωμάτιο μέσα σέρνω
του δρόμου την απίστευτη ερημιά,
με το άλλο παίρνω
μια χούφτα συννεφιά
και στην ψυχή μου σπέρνω
Φθορά (από τη συλλογή ΕΡΕΒΟΣ 1956)
Σε δέκα στίχους απορρόφησα τα χρόνια εκείνα
που στο χαμό τους προσκρούειτο συντριμμένο της ζωής μου υπόλοιπο.
Ο πρώτος στίχος,
ντυμένος τη λιβρέα του ιδανικού,
δεξιώνεται την έξαρση
στηριγμένη στο μπράτσο της νεότητάς μου.
Στίχος εύρωστος και ωραίος.
Τι κρίμα να μην είναι ο τελευταίος.
Ο δεύτερος, δεν ξέρω πώς,
μου έμεινε μισός
κι αυτός λοξά γραμμένος
σάμπως μετανιωμένος.
Ο τρίτος πήγε μονάχος του και γράφτηκε
εκεί στη στέπας της φυγής σου.
Στης νοσταλγίας σου τη χλόη
τον επόμενο ενταφίασα.
Στων τρυφερών επιστολών σου τη ψευδαίσθηση
ο άλλος εστεγάστηκε.
Ο έκτος και ο έβδομος,
σκαρφαλωμένοι στο στύλο της αδημονίας,
αγνάντευαν.
Δύο μαζί σχεδόν πνιγμένους τους ανέσυρα
απ’ την παλίρροια της προσφοράς σου.
Κι ο τελευταίος,
τόσο μα τόσο απόκρημνος είναι,
που απ’ την κορφή του,
αγκαλιασμένη με τον ίλιγγο του ματαίου,
γκρεμίζεται η συνέχεια.
[επιλογές λέξεων από την ΕΦΗΒΕΙΑ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΜΑΖΙστο ΛΙΓΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥτης Κικής Δημουλά. Λοιπόν, κάποια φορά ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΩΣ, στου σεντονιού τις όχθες, ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ.ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ο φιλοπαίγμων μύθοςμας ακολουθεί, εκτός αν κλαίει το φεγγάρι οπότε βγαίνω στο μπαλκόνι το «Διότι» να ρωτήσω τι συμβαίνει. Μη φοβάσαι, είσαι ΕΠΙ ΤΑ ΙΧΝΗ ΗΧΟΥ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΕΩΝ. Γι’ αυτό πάρε μαζί σου για σιγουριά την απαίτηση να μην σ’ αγγίξω διόλου και σου υπόσχομαι εγκαίρως να ξυπνήσω ώστε να μην σε πάρει είδηση ο ύπνος σου ότι λείπεις. ΧΑΙΡΕ ΠΟΤΕ]
